دور باطل داخلی‌سازی ماشین‌آلات معدنی؛

یکه تازی هپکو کار دستش داد

محمد فاطمی نایب‌رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی با اشاره به شعارهایی که این روزها در مورد طراحی و داخلی سازی ماشین‌آلات معدنی مطرح می‌شود، می‌گوید: داخلی سازی ماشین‌آلات معدنی در ایران یک دور باطل است، چراکه وضعیت عوامل دخیل در این صنعت چندان راضی‌کننده نیست.

به گزارش اخبار فولاد، چند روزی است که موضوع داخلی سازی ماشین‌آلات معدنی نقل محافل عمومی و تخصصی شده و در مورد آن بحث‌های متعددی به راه افتاده است. عده‌ای آن را قابل دستیابی و عده‌ای دیگر آن را سرابی می‌دانند که در نهایت به هدررفت میلیاردها تومان سرمایه کشور منجر خواهد شد. در این زمینه با محمد فاطمی نایب‌رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات سنگین معدنی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که چکیده از آن را در ادامه از دیده می‌گذرانید.

مدتی است مسئولان شرکت هپکو از عزم این شرکت برای طراحی و داخلی سازی ماشین‌آلات معدنی سخن می‌گویند. شما این وعده را تا چه حد عملی می‌دانید؟

برای پاسخ به این پرسش، می‌بایست وضعیت این شرکت از ابتدا تا به امروز را موردبررسی قرار داد تا ببینیم هپکو هم‌اکنون در چه وضعیتی قرار دارد و چه روندی را پشت سر گذاشته که اکنون به چنین وضعیتی دچار شده است. در واقع هپکو در دوران اوج فعالیت خود و زمانی که درها به روی ماشین‌آلات خارجی بسته بود و شاهد انحصار این شرکت در کشور بودیم – قبل از دوره اصلاحات – یک مدل غلطک ۱۰ تنی تولید می‌کرد که می‌توان گفت تولید خودشان بود و قطعات آن را از جاهای مختلفی تهیه می‌کردند که البته، خواهان بسیاری هم داشت؛ بزرگ‌تر از آن را هم تولید نمی‌کرد و دست گذاشته بود روی مدلی که بیشترین تقاضا در دنیا را داراست.

در کنار این غلطک، یک گریدر تولید می‌کرد که آن را هم از کوماتسو کپی‌برداری کرده بودند و قطعات آن را از خارج وارد می‌کردند و بدنه آن از طریق مهندسی معکوس و در داخل تولید می‌شد.

در دوران اوج انحصار هپکو بر بازار ماشین‌آلات معدنی، این شرکت دو مدل لودر بانام‌های L۹۰ و L۱۲۰ تولید می‌کردند که این‌ها هم از پر تقاضاترین مدل‌های لودر در دنیا به شمار می‌روند؛ به‌طوری‌که اگر در نظر بگیریم ۱۰۰ هزار دستگاه لودر در دنیا خریدوفروش می‌شود، ۸۰ درصد آن مربوط به همین دو مدل است. مدل‌های دیگر موردنیاز بازار داخل ازجمله بلدوزر را هم از کوماتسو و دیگر برندها تأمین می‌کردند و نام هپکو را بدون کوچک‌ترین تغییر در این ماشین‌آلات بر روی آن‌ها حک می‌کردند. هیچ‌گاه هم موفق به تولید بیل‌های چرخ‌زنجیری نشدند؛ چراکه توان تکنولوژیک آن را نداشتند، حتی شرکت‌های چینی هم که به تولید آن مشغول‌اند، برای کارهای جوشکاری پیچیده آن از ربات و تجهیزات دیگر بهره می‌گیرند.

با رفتن آقای رفیعی و خرید این کارخانه به قیمت ۷۰ میلیارد تومان توسط مدیریت جدید، هپکو به تاراج رفت و ایشان با فروش قطعات کف کارخانه، محصولاتی که هنوز اسمبل نشده بودند و تولیدات کوماتسو که قرار بود به کارخانه بیایند تا فقط آرم هپکو بخورند، پول خرید کارخانه را ظرف مدت بسیار کوتاهی درآوردند. پس‌ازآن، زبان هپکو با مشتریان و همکارانش تبدیل به یک زبان تهدیدآمیز شد و برندهای کوماتسو، ولوو و ... تهدید شدند که اگر با این کارخانه همکاری‌های لازم را به عمل نیاورند، عملاً از بازار ایران حذف خواهند شد. این شرکت‌ها هم که دیدند زبان تجاری مشترکی با هپکو نمی‌یابند، عطای حضور چندساله خود در ایران را به لقایش بخشیدند و همکاری خود را قطع کردند؛ این در حالی بود که در زمان دولت سازندگی ولوو خط تولید هپکو را از صفر تا صد راه‌اندازی و کلیه آموزش‌های لازم را داده بود و حتی کارشناس‌هایی را بر سر خطوط تولید قرار داده بودند تا تولیدات به بهترین نحو عرضه شوند و در زمینه گارانتی و خدمات پس از فروش که برای آن‌ها از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است، خللی به وجود نیاید. کوماتسو هم همین حالت را داشت و در راه‌اندازی و توسعه خطوط تولید هپکو نقش بزرگی داشت و زحمات زیادی کشید.

اگر به روزنامه‌های کیهان و اطلاعات آن دوران مراجعه کنیم به آگهی‌هایی مبنی بر مناقصه حدود ۲۰۰ دستگاه لودر و ۱۵۰ دستگاه بکهولودر توسط سازمان راهداری برمی‌خوریم که این‌ها را با ترک تشریفات به هپکو می‌سپردند؛ این وضعیتی است که در آن زمان بر هپکو حاکم بود.

مدتی بعد اما در دوران اصلاحات و با باز شدن دروازه‌های ایران به‌سوی دنیا، شما از هر محصولی که قصد خرید داشتید، چندین برند پیش رویتان بود و می‌توانستید از میان معتبرترین برندهای دنیا و با شرایط پرداختی مختلف و بدون بهره نسبت به خرید اقدام کنید. در این میان، برخی افراد که دسترسی به این برندها نداشتند، شروع به وارد کردن انواع تجهیزات و ماشین‌آلات چینی در همه سایز کردند؛ این در حالی بود که چینی‌ها در آن دوره فقط ماشین‌آلات سبک می‌ساختند و به رقیب اصلی هپکو تبدیل شدند. ادامه این روند باعث شد تا انحصار مناقصات از دست هپکو خارج شده و به تولیدات شرکت‌های چینی اختصاص یابد. اینجا بود که آن نگاه سنگین و زورگویانه هپکو به بازار و خریدار، کار دستش داد. اگر آمار گمرک در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ را بررسی کنیم، با واردات ۶ هزار خودرو چینی مواجه می‌شویم. یعنی بازار تشنه ماشین بود و هپکو با نگاه تنگ‌نظرانه‌اش تصور می‌کرد تا ابد انحصار این بازار را در دست خواهد داشت و این افراد با بیرون کشیدن بازار از چنگال هپکو، آن را با تولیدات درجه ۲ و درجه ۳ چین جایگزین کردند؛ البته این نکته را هم فراموش نکنیم که وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی مانند وزارت راه نیز در این چرخش نقش بزرگی ایفا کردند.

از سوی دیگر، در گذشته در بخش‌هایی از کشور – به‌خصوص در جنوب – اگر پدری قصد داشت پسرش را به خانه بخت بفرستد، برایش یک کامیون تهیه می‌کرد تا بتواند از طریق آن ارتزاق کند و با استفاده از آن بتواند در هر شهر و روستایی به عملیات عمرانی مانند گودبرداری و ... بپردازد اما در دوره دوم ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد آن‌قدر تعرفه بر واردات اعمال شد و هم‌زمان با آن ارز از ۱۲۰۰ تومان به ۴۰۰۰ تومان افزایش قیمت پیدا کرد تا دیگر چنین کاری نیز ممکن نباشد. الان به‌جای این‌که با آن کامیون یک کار مثبت انجام شود و کار یک روستا یا شهرستانی را راه بیندازند، پراید یا تیبا می‌خرند و در شهر دور دور می‌کنند.

این‌ها چکیده پروسه‌ای بودند که هپکو را به وضعیت فعلی کشاند.

پس با این وضعیت، به نظر شما طراحی و داخلی سازی ماشین‌آلات معدنی صرفاً یک شعار به‌حساب می‌آید؟

بله، داخلی سازی ماشین‌آلات را یک چرخه کاملاً باطل می‌دانم، چراکه وضعیت فولاد، قیمت ارز و دیگر مواردی که در تولید دخیل هستند به‌هیچ‌عنوان راضی‌کننده نیست و هر سازمان یا نهادی که بخواهد وارد مقوله تولید داخلی شود، قطعاً با شکست روبه‌رو خواهد شد.

به‌طور کلی، وضعیت سرمایه‌گذاری در این حوزه چگونه است؟

طبیعتاً تا زمانی که بازار تشنه یک محصول نباشد، سرمایه‌گذاری در آن نیز چندان رضایت‌بخش نخواهد بود. در حوزه ماشین‌آلات معدنی هم وضعیت به همین‌گونه است و اگر کسی سرمایه خود را در بانک سرمایه‌گذاری کند و حداقل سود را هم از آن دریافت کند، منفعت بیشتری برده تا این‌که پول خود را در چنین صنعت بی‌سروسامانی صرف کند.

کد : 870

گروه : معدن

تاریخ : 5 سال پیش

پرینت

کپی لینک کوتاه