پیامدهای بی‌ثباتی در وزارت صمت

ضرر بخش معدن از بی‌سروسامانی یک وزارتخانه

بخش معدن یکی از بخش‌هایی است که از بی‌تکلیفی وزارت صمت طی ماه‌های گذشته بیشترین آسیب را متحمل شده است.

به گزارش اخبار فولاد، رئیس‌جمهوری اواخر اردیبهشت امسال در حکمی رضا رحمانی، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت را برکنار و حسین مدرس خیابانی را به‌عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب کرد.

مدرس خیابانی نزدیک ۳ ماه این نقش را ایفا و درنهایت از سوی روحانی به‌عنوان وزیر صنعت، معدن و تجارت به مجلس شورای اسلامی معرفی شد، اما نتوانست رای اعتماد لازم را از نمایندگان به‌دست آورد. بعد از گذشت کمتر از یک هفته، حسن روحانی براساس اصل ۱۳۵ قانون اساسی در حکمی جعفر سرقینی را به‌عنوان سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت منصوب کرد. سرقینی که از ابتدای دولت تدبیر و امید تا بهمن ۹۸ به‌عنوان معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت فعالیت می‌کرد، سابقه کاری زیادی در وزارتخانه دارد. درحالی وزارت صنعت، معدن و تجارت هنوز بدون وزیر است که این وزارتخانه نقش حیاتی برای رشد اقتصادی در شرایط فعلی دارد. تحریم‌ها، کاهش ارزش ریال و افزایش نرخ دلار، افزایش عوارض صادراتی مواد خام معدنی و نگرانی معدنکاران از ادامه فعالیت همه از جمله مشکلاتی است که باعث شده بخش معدن چشم‌انتظار وزیر جدید و تعیین‌تکلیف این وزارتخانه باشد. درباره اینکه چرا در وزارتخانه به این مهمی شاهد بروز بی‌ثباتی هستیم؟ انتظار فعالان اقتصادی از سرپرست جدید یعنی جعفر سرقینی؟ سابقه کاری او در بخش معدن چقدر راهگشای معدنکاران است و اینکه نداشتن وزیر در کل چه ضربه‌ای به بخش معدن وارد کرده با کارشناسان گفت‌وگویی داشته که در زیر می‌خوانید.

مباحث خرد و کلان تحت‌الشعاع

مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران با اشاره به اینکه بی‌ثباتی در وزارت صنعت، معدن و تجارت به اقتصاد کشور آسیب می‌زند، اظهار کرد: بی‌ثباتی و تلاطم در وزارت صنعت، معدن و تجارت نه‌تنها به بخش معدن بلکه به تمام بخش‌های اقتصادی کشور آسیب وارد می‌کند. ازآنجایی‌که این وزارتخانه مهم‌ترین بخش در کشور و متولی ۳ حوزه اقتصادی مهم یعنی صنعت، معدن و تجارت است، می‌تواند مباحث خرد و کلان کشور را تحت‌الشعاع خود قرار دهد.

رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران با بیان اینکه می‌توانستیم ثبات را به وزارتخانه بازگردانیم، خاطرنشان کرد: اینکه دولت هنوز نتوانسته وزیری را به مجلس معرفی کند و رای اعتماد به او را بگیرد، نقطه‌ضعف بزرگی است و در این شرایط اقتصادی و تحریم‌ها پیام منفی را به بازار و صنعت می‌رساند.

اکبریان با اشاره به سابقه معدنی جعفر سرقینی به‌عنوان سرپرست جدید گفت: او فردی کارشناس و فنی با اطلاعاتی مناسب و تحصیلکرده بخش معدن است که نشان داده شجاعت تصمیم‌گیری هم دارد. البته او در گذشته، هنگامی ‌که در معاونت معدنی حضور داشت گاهی تمایلات غیرمعدنی هم از خود نشان داده و موجب دلخوری‌ها و انتقاداتی هم ازسوی فعالان بخش معدن شده است.

او با خرسندی از اینکه بعد از سال‌ها فردی که تخصص معدنی دارد، به سمت مهمی در وزارتخانه رسیده، اظهار کرد: بعد از سالیان طولانی کسی را در مسند سرپرستی وزارتخانه می‌بینیم که از بین معدنی‌ها آمده است. او قرار است وظیفه وزیر را تمام و کمال انجام دهد و این پیام مهمی برای فعالان بخش معدن است. در واقع حسن روحانی و در کل دولت به این نتیجه رسیده‌اند که بخش معدن مهم است و ترجیح داده‌اند که یک نفر معدنی با اولویت بخش معدن وزارتخانه را اداره کند.

رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران تصریح کرد: زمانی که سرقینی از وزارتخانه خارج شد و دیگر سمتی نداشت، فرصتی پیدا کرد که مسائل معدن را از دور رصد کند و به‌خوبی متوجه شود که حق معدن آنطور که شایسته است، ادا نمی‌شود. به‌این‌ترتیب امیدوارم او با نگاهی جدید وارد وزارتخانه شده باشد. اکبریان با بیان اینکه معدن هنوز هم مظلوم است، تصریح کرد: سنگ‌آهن نه به‌عنوان یک بخش مجزا و کسب‌وکار مستقل بلکه هنوز هم زیرمجموعه‌ای از بخش فولاد مطرح می‌شود. این نگاه اتفاقات بدی را در ماه‌ها و سال‌ گذشته برای حوزه سنگ‌آهن پیش آورد.

این فعال معدنی با بیان اینکه بخش معدن نباید تقاضامحور باشد، تصریح کرد: تا زمانی‌که بخش معدن از سمت صنایع داخلی تقاضامحور باشد، چندان اجازه رشد پیدا نخواهد کرد. بخش معدن باید مثل بسیاری از کشورهای دنیا عرضه‌محور باشد. در این‌ بین باید ظرفیت‌های معدنی کشور را به لحاظ کیفی و کمی بررسی کنیم تا بتوانیم برای شرایط خاص معدن برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشیم.

او با اشاره به اینکه در ایران معمولا کار جمعی و هماهنگی در این بخش چندان موفق نبوده، تصریح کرد: فرض کنید ماشینی داریم که راننده آن یک نفر و هدایت‌کننده مسیر هم شخص دیگری است که با هم همفکر نیستند و قرار است کل مسیر را هم با طی کنند؛ نتیجه آن می‌شود که هیچ کاری از پیش نمی‌رود.

رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران با بیان اینکه ادغام وزارتخانه از اول هم کاری اشتباه بوده، خاطرنشان کرد: در گذشته بخش معدن وزارتخانه و سیستم جداگانه‌ای داشته، این در حالی است که امروز معدن بخش کوچکی از وزاتخانه‌ای است که هزاران مشغله دارد و مقداری از آن هم به بخش معدن مرتبط می‌شود.

اکبریان در پاسخ به این سوال که از سرپرست جدید چه انتظاری دارید، گفت: انتظار داریم موضوعاتی که باعث آزار بخش معدن و کندی روند کار و بروز مشکلاتی از جمله مالی و پولی در بازار شده را برطرف کند. امیدواریم جعفر سرقینی با مدیریت خوب خود نقاط ضعف فعلی را رفع کند و باعث رشد بخش معدن کشور شود.

رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران با تاکید بر لزوم جدی گرفته شدن تشکل‌های معدنی ازسوی سرپرست جدید خاطرنشان کرد: اگر سابقه مدیریت وزارتخانه را در دولت‌های گذشته بررسی کنیم متوجه می‌شویم هر زمان که وزیر و مدیران تصمیم گرفته‌اند از نظر تشکل‌ها در تصمیم‌گیری‌ها استفاده بیشتری کنند، منجر به تصمیمات صحیح‌تر، واقعی‌تر و رشد بخش‌های مختلف شده است. هر زمان هم که مداخلات تشکل‌ها بی‌تاثیر و در حد نمایش بوده و اجازه ورود واقعی به آنها نداده‌اند، اغلب یک‌طرفه تصمیم‌گیری شده است. او تاکید کرد: این موضوع در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تاثیرات مخربی داشته است. او تصریح کرد: متاسفانه نتوانسته‌ایم به‌هیچ‌عنوان در ماه‌های گذشته از ظرفیت کامل مشاوره تشکل‌ها در بدنه دولت بهره ببریم. اینکه یک یا دو نفر به‌عنوان نماینده بخش‌خصوصی در تمامی جلسات دولتی شرکت می‌کنند، اقدام خوشایندی نیست. تشکل‌های تخصصی همواره حرف‌هایی دارند که به‌طورقطع برای مسئولان تازگی دارد. شنیدن این حرف‌ها به‌هیچ‌عنوان به ضرر منافع ملی کشور نیست و به‌طورقطع تاثیر مثبتی در تصمیم‌گیری‌ها خواهد گذاشت.

اکبریان تصریح کرد: از سرقینی تقاضا داریم نقش تشکل‌ها در تصمیم‌گیری‌ها را به‌طور حتم لحاظ کند. امروز تحریم و به‌تبع آن مشکلات اقتصادی و مالی عرصه را برای بخش خصوصی تنگ کرده است؛ درنتیجه دولت و وزارتخانه باید به‌دنبال راهکار باشند. در حوزه زنجیره فولاد مباحث کلانی بین فولادی‌ها و معدنی‌ها وجود دارد و اگر مشکل قیمت‌گذاری، سهمیه‌بندی و... در این حوزه حل نشود، باعث دلسردی بخش معدن و فرار سرمایه‌های معدنی می‌شود. به‌این‌ترتیب ضروری است که وزارتخانه چاره‌ای برای بخش معدنی بیندیشد.

معدن در میان چرخ‌دنده وزارتخانه

احمد شریفی، دبیر انجمن سنگ ایران در پاسخ به این سوال که بی‌ثباتی در وزارت صنعت، معدن و تجارت چه مضراتی برای اقتصاد کشور دارد به صمت گفت: از زمانی که وزیر یا معاونت معدنی داشتیم تا امروز تغییر عمده‌ای در بخش معدن ایجاد نشده است. در واقع هیچ‌گاه شاهد حمایتی از بخش معدن و توسعه آن در کشور نبوده‌ایم.

دبیر انجمن سنگ ایران در پاسخ به این سوال که چه انتظاری از وزارتخانه برای حمایت از بخش معدن دارید، پاسخ داد: وقتی رهبر معظم انقلاب بر این مهم تاکید دارد که اولویت را به بخش معدن و جهش تولید دهیم و وزارتخانه حدود ۱.۵ سال است که مدعی آن است که در نظر دارد معادن غیرفعال را که حدود ۴۰ درصد معادن کشور را تشکیل می‌دهند، فعال کند، انتظار ما این است که در عمل اتفاق‌های مثبتی رخ دهد.

شریفی در بیان مثالی گفت: ۵۰ درصد معادن در بخش سنگ‌های تزئینی غیرفعال هستند. قرار بود انجمن سنگ در شورای هماهنگی احیای معادن کوچک معادنی را معرفی کند که ۶ ماه قبل این مهم انجام شد، اما روند کار در شورای‌عالی معادن متوقف ‌شده است. وقتی موضوع به این مهمی در چرخ‌دنده وزارتخانه گیر می‌کند و اراده‌ای برای حل آن نیست، چه انتظاری می‌توان از وزارتخانه داشت!

دبیر انجمن سنگ ایران با بیان اینکه مشکل وزارتخانه مربوط به فرد خاصی نمی‌شود، تصریح کرد: در واقع مشکل، خیلی بزرگ‌تر از این حرف‌هاست. امروز قوانینی که در راستای حمایت از بخش معدن است، مثل ماده ۱۴ و ۲۴ قانون در وزارت صنعت، معدن و تجارت مغفول مانده است. متاسفانه اجرای قوانین تنها به چند ماده خلاصه ‌شده و به مواد قانونی معدن که جنبه تشویقی برای توسعه دارد، هیچ توجهی نشده است.

او در پاسخ به این سوال که پیامدهای بی‌توجهی و بی‌ثباتی در بخش معدن چیست، خاطرنشان کرد: امروز امنیت سرمایه‌گذاری در بخش معدن به صفر رسیده و باعث شده توسعه‌ای در بخش معدن، صادرات، فرآوری و ایجاد ارزش‌افزوده به‌وقوع نپیوندد و کشور در رکود به‌سر ببرد. دبیر انجمن سنگ ایران درباره اینکه چه انتظاری از وزارتخانه و سرپرست جدید دارید، تصریح کرد: دولت و نظام اجرایی باید مسائلی را که مجلس مصوب می‌کند، اجرایی کند. مهم‌ترین موضوع در قانون این است که از تشکل‌ها برای توسعه معدن کمک بگیریم. واحدهای تخصصی بخش خصوصی در واقع مشاوران خوبی برای وزارتخانه و سازمان‌های دولتی هستند که باید از آنها بهره گرفت.شریفی تاکید کرد: دولت، وزارتخانه و سرپرست جدید باید از ما سوال کنند که آیا قانون اجرایی شده یا منویات مجلس و دولت عملیاتی شده تا بتوانند راهکارهای مناسب را عرضه کنند.

ایجاد انگیزه برای معدنکاران

کوروش شعبانی، رئیس کمیته هماتیت خانه معدن ایران در پاسخ به این سوال که چه درخواستی از وزارتخانه دارید با تاکید بر اینکه باید بر صادرات بیش از اینها تمرکز می‌کردیم، گفت: اگر نیاز به ارز و درآمد داریم و بنا است بخش معدن را در سال جهش تولید به‌عنوان یک بخش پیشرو معرفی کنیم، یکی از برنامه‌های اساسی که وزارتخانه باید دنبال آن باشد، تمرکز و تسهیل صادرات است.

رئیس کمیته هماتیت خانه معدن ایران در گفت‌و‌گو ‌با صمت با بیان اینکه باید صادرات و فرآیند گمرکی را تسهیل کنیم، تصریح کرد: برای اینکه تولید صادرات‌محور باشد باید زمینه آن را مهیا کنیم، این در حالی است که به‌طور مثال سال گذشته هزینه انبارداری چندین برابر شد. او تاکید کرد: افزایش هزینه برای کالایی که زمان کوتاهی در گمرک می‌ماند چندان به چشم نمی‌آید، اما برای مواد معدنی که باید دپو شوند، بسیار زیان‌آور است؛ به‌طور مثال یک کشتی برای بارگیری ۴۰ هزار تن سنگ‌آهن نزدیک به یک ماه زمان نیاز دارد و باید مواد معدنی به‌تدریج دپو شوند تا بار کشتی را تامین کنند؛ در نتیجه اجاره انبار هزینه سنگینی را به معدنکاران تحمیل می‌کند. شعبانی با بیان اینکه باید در تصمیم‌گیری‌ها حساب مواد معدنی گوناگون را از هم جدا کنیم، تصریح کرد: ما باید در تصمیم‌گیری‌ها برای هزینه انبارداری مواد معدنی گوناگون، مدل متفاوتی را تعریف می‌کردیم. برخی مواد معدنی مثل گچ، شن و ماسه آنقدر ارزش ذاتی پایینی دارند که صادرات آنها با حداقل اجاره انبار هم اقتصادی نیست؛ بنابراین باید با تعریف سیاست‌های حمایتی به رشد تولید و صادرات کمک می‌کردیم.

رئیس کمیته هماتیت خانه معدن ایران با اشاره به پیامدهای اعمال عوارض صادراتی بر سنگ‌آهن نیز اظهار کرد: سال گذشته وزارتخانه برای برخی مواد معدنی عوارض صادراتی در نظر گرفت، در حالی ‌که این مواد به‌هیچ‌وجه مصرف داخلی نداشتند؛ به‌طور مثال سنگ هماتیت نوعی سنگ‌آهن است که در سیمان، آن‌هم به‌صورت کلوخه کم‌عیار استفاده می‌شود، بااین‌حال وزارتخانه برای آن عوارض صادراتی بست. او تاکید کرد: باید در حوزه معدن اقدامات کارشناسی شده با بررسی تمام عواقب انجام دهیم تا به شرایط امروز نرسیم.

شعبانی در پاسخ به این سوال که انتظار شما از سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت چیست، گفت: بخش معدن موتور محرک صنایع کشور و تامین‌کننده مواد اولیه آن است و در آینده کشورمان مهم می‌شود. باوجود اینکه ما مزیت بالایی در حوزه معدن و صنایع معدنی داریم، هنوز در بخش فرآوری از فناوری روز دنیا دور هستیم. در بخش اکتشافات نیز انگیزه کافی برای مکتشفین و بهره‌برداران وجود ندارد. رئیس کمیته هماتیت خانه معدن ایران با تاکید بر اینکه بخش معدن به حمایت نیاز دارد، تصریح کرد: معدن و صنایع معدنی در یک دوره میان‌مدت ۲۰ساله و با سرمایه‌گذاری متناسب و تسهیل امور و رفع موانع به‌صورت واقعی، نه شعاری ممکن است جایگزین بخش عمده‌ای از درآمد نفت کشور شود؛ بنابراین باید از معدن و معدنکاران به‌عنوان قشر مولد زحمتکش بی‌منت که در سخت‌ترین شرایط در دورترین نقاط با انواع ناملایمات، سختگیری‌ها و قوانین دست‌وپا گیر همچنان تلاش می‌کنند، حمایت کنیم.

خللی در کار وزارتخانه ایجاد نشده

صابر پرنیان، رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران با بیان اینکه داشتن وزیر برای هر وزارتخانه‌ای مهم است، به صمت گفت: صنعت، معدن و تجارت هم وزارتخانه‌ای کلیدی است که با معیشت مردم در ارتباط است. امیدواریم در مهلت قانونی وزیر آینده معرفی شود و مجلس هم به آن رای اعتماد دهد و هرچه سریع‌تر تکلیف وزارتخانه مشخص شود.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران با اشاره به نقش کلیدی سرپرست در شرایطی که وزیر صنعت، معدن و تجارت تعیین نشده، گفت: مدرس خیابانی در مدتی که در جایگاه سرپرستی وزارتخانه حضور داشت، در حد یک وزیر خدمت کرد. او تاکید کرد: در ۳ ماه گذشته تمام نظارت‌ها، مجوزها، پروانه‌ها و کارهای معدنی به‌خوبی پیش رفته است. امروز هم که جعفر سرقینی به‌جای او آمده تفاوتی نمی‌کند و باید به تمام اموری که در حد یک وزارتخانه است، رسیدگی کند. پرنیان در پاسخ به این سوال که بی‌ثباتی چقدر می‌تواند به کارکرد وزارتخانه ضربه بزند، گفت: وقتی مدیر عوض شود، طبیعی است که بی‌ثباتی شکل بگیرد، اما در روند کاری و اجرایی وزارتخانه هیچ خللی ایجاد نشده و همه امور به‌خوبی انجام ‌شده است. تا امروز هر شهرکی مدیرعامل داشته که توانسته همه کارها را انجام دهد و خللی در فعالیت‌های وزارتخانه و روند تولید در بخش معدن ایجاد نشده است.

کلام آخر

کارشناسان باور دارند که بی‌ثباتی در وزارت صنعت، معدن و تجارت نه‌تنها به بخش معدن بلکه به تمام بخش‌های اقتصادی کشور آسیب می‌رساند. اینکه دولت هنوز نتوانسته برای چنین وزارتخانه‌ای وزیر تعیین کند، نقطه‌ضعف بزرگی است که شرایط را برای بازار، معدن و صنعت دشوار می‌کند. برخی دیگر هم باور دارند که وزارتخانه به یک فرد خلاصه نمی‌شود و داشتن یا نداشتن وزیر مشکل امروز ما نیست، بلکه مسئله در نوع نگرش دولت و مسئولان به حوزه معدن و ضعف در اجرای قوانین برای توسعه این بخش است. فعالان بخش خصوصی از سرپرست جدید انتظار دارند که صدای آنها را بشنود و تشکل‌های معدنی را بیش از اینها جدی بگیرد، چراکه به اعتقاد آنها تا زمانی که وزارتخانه آنها را جدی نگیرد نمی‌توانیم شاهد رونق و توسعه در بخش معدن باشیم.

منبع: روزنامه صمت

کد : 785

گروه : معدن

تاریخ : 5 سال پیش

پرینت

کپی لینک کوتاه