مدیرکل اسبق دفتر صنایع معدنی وزارت صمت مطرح کرد:

چالش زنجیره فولاد و خلاء تشکل‌های صادراتی

مدیرکل اسبق دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است افزایش سرانه تولید فولاد در راستای توسعه یافتگی از اولویت های برنامه وزارتخانه صمت بوده و در این راستا هرگونه تغییر در ضرایب قیمتی محصولات زنجیره بالادستی باید بر اساس منافع تمامی زنجیره صورت گیرد. در این رابطه و چالش های پیش روی صنعت فولاد با محمد فاطمیان گفتگویی صورت گرفته که در ادامه می خوانید.

*زمانی که مدیریت دفتر صنایع معدنی وزارت صمت را بر عهده داشتید چه اقداماتی در راستای توسعه فولاد کشور انجام دادید؟

طی سال‌های گذشته مطالعات زمین‌شناسی و اکتشافی خوبی انجام شد و ازآنجایی‌که کشور دارای مزیت‌های مطلقی همچون معادن سنگ‌آهن بود برای توسعه بخش فولاد مشکل خاصی وجود نداشت این در حالی است که اگر برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام می‌شد پتانسیل‌های بسیاری برای صادرات نیز فراهم بود. به عبارتی طی همه‌سال‌های پس از انقلاب اسلامی همیشه بر ریل توسعه صنعت فولاد تأکید شده است لذا طی ده سال گذشته طرح جامع توسعه صنعت فولاد مطرح و اجرایی شد.

همچنین، راه‌اندازی و ایجاد بورس کالای فلزات و هدف‌گذاری برای تولید فولاد ۵۵ میلیون تنی تا سال ۱۴۰۴ که ماحصل اقدامات کارشناسی بود انجام شد. در حال حاضر این طرح جامع در وزارت صمت، انجمن تخصصی فولاد کشور و در مجموعه شرکت‌های توسعه‌ای همچون ایمیدرو موجود است. این طرح طی هفت سال گذشته تهیه و تدوین و در دو سال گذشته نهایی و به‌تدریج در حال اجراست.

*علت شکل‌گیری این طرح و تبعاتش رو بفرمایید؟

تدوین این طرح جامع در راستای جهت‌گیری قانون برنامه پنجم توسعه و برای رشد اقتصادی کشور مورد تأکید قرار گرفت و همه فعالان باید در حوزه‌هایی که دارای مزیت مطلق و یا دارای مزیت نسبی همچون فولاد است را توسعه دهند. تا از این طریق شاهد چندین اتفاق خوب باشیم که از آن جمله می‌توان به توسعه زنجیره ارزش، سودآوری، ایجاد ثروت از ابتدای فرآیند تولید محصولات فولادی تا پایان زنجیره اشاره کرد. پس ثروتی که ناشی از این فرآیند حاصل می‌شود در جای‌جای جغرافیایی کشور برحسب استقرار واحدهای صنعتی و مزیت‌های مختلف آن ازجمله تأمین نیروی انسانی و زمین ، حمل‌ونقل ، آب و برق و سرمایه گذاریش به نسبت در همه شهرها به وجود خواهد آمد.

باید توجه داشت که فرآیند تولید در زنجیره فولاد زمینه رشد اقتصادی و افزایش درآمد ناخالص ملی را فراهم می کند. لذا هنگامی‌که این اتفاق رخ داد ازنظر تأمین محصولات فولادی در کشور حداقل وابستگی به واردات را به دنبال دارد به‌طور مثال از خروج ارز به خارج از کشور جلوگیری شده و از سوی دیگر اگر میزان تولید افزایش یابد به‌تبع صادرات هم رونق گرفته و درنتیجه کل زنجیره فولاد نه‌تنها ارزبری ندارد بلکه ارزآوری خواهد داشت.

درواقع این طرح فرآیندی است که به‌صورت تصاعدی، ارزش، ثروت و فرصت را برای ما به ارمغان می‌آورد و ازلحاظ اقتصادی، اشتغال، تولید پول و درنهایت اقتصاد، موفقیت، رشد جامعه شهری، میزان درآمد و سرانه درآمد ملی کشور را افزایش می‌دهد.

* حوزه مطالعات و اکتشافات چه جایگاهی در این زنجیره دارد و چگونه به رشد کشور می‌انجامد؟

هرچقدر در مدار اولیه این زنجیره یعنی حوزه مطالعات زمین، اکتشاف و استخراج بیشتر فعالیت کرده و مورد شناسایی قرار دهیم و پتانسیل‌های زمین، معادن و ذخایر سنگ‌آهن را اضافه کنیم، این زنجیره طولانی‌تر، باارزش‌تر و ثروتمندتر خواهد شد و تمام همه عواید حاصل از راه‌اندازی کل زنجیره ارزش فولاد در کشور چند برابر می‌شود بنابراین بخش اکتشاف یک حوزه دیدبانی و رصد و آینده‌نگری برای فرآیند تولید، مصرف، فروش خواهد بود و به‌عنوان صادرات از طرفی برای فرآیند تأمین تجهیزات قطعات و تکنولوژی‌های روز دنیا در مصرف فرآیند تولید فولاد قرار می‌گیرد.

*برای داشتن یک بازار رقابتی مناسب باید چه برنامه‌هایی را مدنظر قرارداد؟

طبق طرح جامع فولاد قرار است تولید این محصول تا سال ۱۴۰۴ به ۵۵ میلیون تن برسد بنابراین باید با بررسی موضوعاتی بازارهای صادراتی فولاد را بیش‌ازپیش رونق‌بخشیم به‌طور مثال باید بدانیم چه بازارهایی در سال‌های ابتدایی و چه بازارهایی در سال‌های آینده فتح شوند، تا چه حدی در چه بازارهایی ماندگار باشیم و با چه کسانی به رقابت بپردازیم یا این‌که قیمت تمام‌شده و قیمت فروش ما قابلیت رقابت را باید داشته باشد.

درواقع این روزها، تمامی کشورهای توسعه‌یافته بر روی فلزات اساسی تأکیددارند و آن را برگ خرید برای توسعه‌یافتگی می‌دانند.

*به چه دلیلی در بسیاری مواقع آمارهایی که از تولید و صادرات فولاد ارائه می‌شود با یکدیگر همخوانی ندارند؟ به عبارتی هر ارگانی یک آماری می‌دهد؟

وقتی داده‌ها و اطلاعاتمان راجع به بخش‌های تولید درست و صحت سنجی شده باشد اما بخش پردازش و تحلیل آماری دچار اشتباه شود، اطلاعات خروجی نیز اشتباه خواهد بود درنتیجه باید یک ارگان عهده‌دار این وظیفه باشد که آمار و ارقام به‌درستی اعلام کند که در ایران وزارت صنعت، معدن و تجارت بهترین گزینه برای این امر است و با قرار دادن آمار صحیح در سامانه این وزارتخانه ، واحدهای استانی می‌توانند به این آمار استناد کنند.

اما در برخی موارد آمارها متفاوت هستند و این موضوع می‌تواند برآمده از اطلاعات بین‌راهی باشد. پس اهمیت داده آماری و شفافیت آماری بسیار مهم بوده و این اهمیت و شفافیت آماری و اطلاعات دفتری بنگاه‌ها به ما کمک می‌کند تا بتوانیم در بحث قیمت‌گذاری ضرایب فولادی تصمیمات درستی بگیریم.

*ارزیابی شما از تغییرات ضرایب قیمتی فولاد چیست؟

هر تغییری که در ضرایب قیمتی زنجیره فولاد بخواهد ایجاد شود، باید منافع تمام ذی‌نفعان زنجیره ارزش صنعت فولاد را در نظر بگیرد و در شرایط فعلی اقتصاد کشور باید از رفتار شوک آمیز که می‌تواند عواقب بسیار خطرناکی داشته باشد، پرهیز کند مدلی که ضرایب قیمتی زنجیره فولاد با استفاده آن از تعیین‌شده، یک مدل کارشناسی دقیق است و با توجه نقش شرکت‌های فولادی در بازار سرمایه، درصورتی‌که این مدل، بدون ارائه یک الگوی جایگزین بهتر، کنار گذاشته شود، سهامداران شرکت‌های فولادی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و این بر بازار سرمایه، اثر سوء خواهد داشت لذا با افزایش ضرایب قیمتی زنجیره فولاد، تورم بیشتر خواهد شد و در شرایطی که ارزش ریال افت کرده و با تورم روبرو هستیم و علاوه بر این، شاهد ابطال معاملات فولاد و التهاب در بازار فولاد نیز هستیم، تغییر ضرایب قیمتی زنجیره فولاد می‌تواند به جهش قیمت محصولات فولادی و تورم بیشتر منجر شود.

همه فعالان حوزه فولاد و ذینفع‌های این بخش به‌خوبی در کنار هم فعالیت کردند اما چون شرایط اقتصادی یک کشور دائم در حال تغییر است متغییر های تأثیرگذار منفی یا مثبت هم‌تغییر می‌کنند و در این شرایط نباید مسئولان امر در این زمینه شانه خالی کنند چراکه اگر تغییرات مثبت باشند فرصت‌های پیش رو مبرهن خواهند بود و اگر متغیرهای منفی داشته باشیم ممکن است تهدید باشد لذا باید باتدبیر و مدیریت صحیح به راهکارهای جدید و تغییر مدل با توجه به متغییر هایی روز پرداخت. مدل‌های دینامیک طراحی شود و مطابق و متناسب با آن، جنبه اجرایی به خود گیرد.

به عبارتی مسئولان این حوزه تخصصی در بخش خصوصی و دولتی همواره باید از قبل هوشیار باشند و مطالعه داشته باشند که چه چیزی باعث نوسانات اقتصادی در چند ماه آینده در صنعت فولاد جهان رخ می‌دهد و باید از پیش چه رفتاری و چه پیشگیری‌هایی را به‌عنوان تغییر استراتژیک در مدل‌هایمان ایجاد کنیم.

*در مورد آمایش سرزمین فولاد و چالش‌های پیش رو چه نظری دارید؟

یکی از چالش‌های مهم در حوزه صنعت فولاد بحث آمایش سرزمین فولاد است، آمایش سرزمین فولاد می‌گوید برای توسعه این صنعت کارخانه در کجا واقع شود تا به مزیت رقابتی برسد یا دارای کمترین قیمت تمام‌شده باشد. ازآنجایی۳۰ تا ۴۰ درصد مواد معدنی یا محصول نهایی توسط حمل‌ونقل تخریب می‌شود پس ایجاد کارخانه جدید طبق قانون برنامه باید مدنظر قرار گیرد به عبارتی باید این سؤال‌ها که کارخانه کجا استقرار یابد تا دارای کمترین قیمت تمام‌شده باشد یا چگونه بتواند به مزیت رقابتی برسد یا ازنظر اقتصادی و ازلحاظ شاخص‌های اقتصادی و بازار سرمایه چگونه سودی را شامل حال ذینفع‌ها کند از مسائلی است که در آمایش سرزمین فولاد به آن اشاره‌شده است.

فولاد ما ازنظر بلوغ بعد از چهار دهه فعالیت مستمر به بار نشسته و توانسته در بازارهای داخلی و خارجی به موقعیت‌های بسیار خوبی دست یابد ولی هنوز نتوانسته فتح نهایی در عرصه بین‌المللی را داشته باشد که از دلایل آن می‌توان به ناکامی در گشایش ارز، پول و منابع بانکی اشاره کرد که جزء لاینفک اقتصاد کشورمان است. اگر دیپلماسی اقتصادی ما متناسب با شعارهای دیپلماسی سیاسی پیش می‌رفت ما در حوزه فولاد شاهد حوزه بهتری بودیم اما حتی نتوانسته‌ایم مدل‌های مناسبی برای این امر طراحی کنیم.

*چرا تا امروز برای صنعت فولاد هیچ تشکل صادراتی وجود نداشته و صادرات به‌صورت لجام‌گسیخته بدون انسجام انجام می‌شود؟

این موضوع ضعف صنعت فولاد است و من در که مسئولیتی بر عهده داشتم این ضعف را بارها به فعالان این حوزه یادآور شدم برای تحقق این هدف نیازمند یک مشارکت جمعی هستیم باید برای این تشکل انسجام و وقت و دلسوزی وجود داشته باشد.

وقتی تشکل‌های صادراتی شکل می‌گیرد نظام‌نامه، منشور اخلاقی و نوع صادرات برای آن‌ها تعریف‌شده و فرآیند صادرات هماهنگ می‌شود و اگر صادرکنندگان درجایی با مشکلاتی مواجه شوند انجمن‌ها و تشکلات صادراتی می‌توانند با برگزاری یک نشست با انجمن‌های واردکننده همان کشور یا سایر کشورها مشکلات را رفع کرده و با همفکری هم مدل‌های مشترکی طراحی کنند. درنتیجه شکل‌گیری تشکل صادرات از نکات کلیدی است که به حل چالش‌های بخش فولاد کمک خواهد کرد.

* گفتگو: نیما مجدی

کد : 718

گروه : فولاد

تاریخ : 5 سال پیش

پرینت

کپی لینک کوتاه