بلاتکلیفی وضعیت «معدن مرمریت» دشتی

با وجود فعالیت دوباره بهره‌برداران معادن در منطقه بیرمی استان بوشهر، وضعیت معدن مرمریت دشتی همچنان در هاله‌ای از ابهام است.

به گزارش اخبار فولاد، فعالیت دوباره بهره‌برداران معادن در منطقه "بیرمی" استان بوشهر موجب نگرانی و نارضایتی‌ اهالی منطقه و فعالان محیط زیست شده است. به اعتقاد مردم منطقه حیات وحش، منبع آب شرب و همچنین عمارت تاریخی موجود در این کوه با فعالیت دوباره معدن سنگ مرمریت از بین خواهند رفت.

عمارت شیرینه یکی از آثار تاریخی و فرهنگی کم نظیر در منطقه‌ای گردشگری در نزدیکی شهر خورموج واقع است که به دلیل نداشتن راه آسفالت و هموار فقط با خودروهای کمک‌دار می‌توان به این مکان دسترسی پیدا کرد. این عمارت در فاصله پنج کیلومتری شرق شهر خورموج و در دامنه کوه بیرمی توسط محمدخان دشتی حاکم و شاعر و فاضل قرن نوزدهم و بیش از ۱۰۰ سال پیش بنا شده است.

تنگه «تکو» متنوع‌ترین منطقه حیات وحش

منطقه گردشگری شیرینه خورموج به دلیل داشتن چشمه آب شیرین و باغ مرکبات لیمو، خرما، انجیر و بادام زیبا و منحصربه فرد و بکر دارای چشم اندازی خیره کننده برای هر گردشگری است. البته از حدود ۱۰ سال پیش تا کنون به دلایل مختلف این باغ‌ها کم فروغ شده‌اند و منظره اطراف عمارت که پیش‌تر پر از درخت‌های گوناگون و پوشش زیبا و منحصر به فرد بود رو به خشکی نهاده است.

تنگه معروف به تنگه «تکو» که عمارت نیز در آن واقع شده است بزرگترین آبخوان دشتی محسوب می‌شود و اطراف تنگه که جزو رشته کوه‌های بیرمی است محل زندگی جانداران مختلف است. تحقیقات و مطالعاتی که توسط کارشناسان صورت گرفته نشان می‌دهد این منطقه از نظر تنوع حیات ‌وحش یکی از مناطق غنی استان بوشهر است، به طوری‌که تاکنون ۹۵ گونه پرنده، ۲۰ گونه پستاندار، ۱۹ گونه خزنده، ۴ گونه ماهی و ۴ گونه دوزیست در آن مشاهده و شناسایی شده است.

اعتراض فعالان محیط زیست به صدور مجوز فعالیت معدن مرمریت

این منطقه گردشگری از چند سال پیش تاکنون مورد بحث بوده و صدور مجوز فعالیت معدن مرمریت یک شرکت اصفهانی در این منطقه موجب اعتراض فعالان محیط زیستی شده است. برای فعالیت این شرکت مناقشه بین مجموعه‌های آب منطقه‌ای، میراث فرهنگی، محیط زیست، منابع طبیعی و اداره صمت وجود دارد.

اداره کل محیط زیست استان بوشهر مخالف فعالیت این معدن هستند اما مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر با استناد به برخی قوانین صدور این مجوز را قانونی دانسته و مخالفت سازمان محیط زیست را ریشه در تغییر محدوده منطقه شکار ممنوع خائیز از ۳۵.۵ کیلومتر به ۲۲۰ کیلومتر در سال ۹۷ می‌داند.

این موضوع به مناقشه جدیدی بین وزارت صنعت، معدن، تجارت و سازمان محیط زیست در سال ۱۳۹۸ تبدیل شده به گونه‌ای که وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به نامه نگاری‌های رسمی به سازمان حفاظت محیط زیست می‌کند و خواستار اصلاح محدوده از ۲۲۰ کیلومتر به ۳۵/۵ کیلومتر قبلی می‌کند. وزارت صمت معتقد است که سازمان حفاظت محیط زیست در موضوع محدوده، امانت داری نکرده که این موضوع سبب اختلاف و چالش شده است. برای رفع مشکل، وزارت صمت از طریق شورای عالی محیط زیست و مراجع قانونی دیگر پیگیر رفع این مشکل است.

ماده سه از قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب ۱۳۵۳ و اصلاحیه ۱۳۷۱ می‌گوید: صدور هر گونه‌ پروانه‌ اکتشاف‌ و بهره‌برداری‌ از مواد معدنی‌ برای‌ مناطقی‌ که‌ تحت‌ عنوان‌ پارک‌ ملی‌، آثار طبیعی‌ ملی‌، پناهگاه‌ حیات‌ وحش‌ و منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ تعیین‌ گردیده‌اند، موکول‌ به‌ موافقت‌ شورایعالی‌ حفاظت‌ محیط‌ زیست‌ می‌باشد.

این ماده قانونی، صدور هرگونه پروانه اکتشاف و بهره برداری از مواد معدنی را منوط به موافقت شورای عالی حفاظت محیط زیست می‌داند و رئیس این سازمان در بوشهر نیز مخالفت خود را اعلام کرده است اما مدیران صمت این دست مسائل را به عنوان مصداق عدم قانونی بودن مجوز بر نمی‌شمارند.

مطابق تبصره یک از ماده ۱۶ از قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب ۱۳۵۳ و اصلاحیه ۱۳۷۱: در صورتیکه‌ استفاده‌ از منابع‌ مذکور مستلزم‌ قطع‌ درخت‌ باشد سازمان‌ جنگلها و مراتع‌ کشور طبق‌ طرح‌ سازمان‌ رأساً عمل‌ خواهد نمود.

با توجه به پوشش درختی و گیاهی منطقه بعید به نظر می‌رسد بتوان معدنی به آن گستردگی در تنگه تکو را فعال کرد اما از قطع درختان پیشگیری کرد.

چندی پیش نیز جمعی از فعالان محیط زیست و اهالی خورموج دشتی با آغاز فعالیت دوباره معدن مرمریت در کوه "بِیرَمی" تلاش دارند تا با راه‌اندازی کمپین‌های حمایتی مانع خسارت به محیط‌زیست، حیات وحش و زندگی مردم منطقه شوند. تاکنون اهالی منطقه بارها از مسئولان خواسته‌اند مجوز فعالیت معدن را لغو کنند تا کوه بیرمی که بلندترین قله استان بوشهر را به ارتفاع ۱۹۵۰ متر در خود جای داده، به عنوان یک ثروت ملی برای نسل آینده حفظ شود.

مجوز معدن مرمریت فاقد استعلام محیط زیست

فرهاد قلی‌نژاد با اشاره به اینکه مجوز معدن مرمریت فاقد استعلام محیط زیست است، ادامه داد: اعتراض ما در حال حاضر این است که اگر این معدن جدید است باید استعلام شود و مطالعات زیست محیطی آن انجام شود و اگر معدن قدیمی است که اداره کل صنعت و معدن ادعا کرده که معدن قدیمی و مسبوق به سابقه است و پیش از تبدیل بیرمی به منطقه حفاظت شده مجوز داشته است باز هم طبق قانون معادن باید از سازمان محیط زیست استعلام شود، موضوع بررسی شود و اگر خطری برای منطقه و سایر کاربری‌ها از جمله گردشگری، منابع آب، بحث جانوران و حیات وحش و گیاهان نداشته باشد آن زمان مجوز زیست محیطی این معدن صادر شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر از مخالفت با فعالیت معدن در منطقه بیرمی می‌گوید. او معتقد است که درباره معدن مرمریت خسارت‌ها زیاد است و منطقه بیرمی نیز جزو مناطق حساس است، قلی نژاد می‌گوید: خواسته ما این است که مجوز ابطال شود و اگر همچنان متقاضی فعالیت در محدوده بیرمی هستند باید طبق روال قانونی ما قرار گرفته و استعلام از محیط زیست و مطالعات زیست محیطی انجام شود. اگر در مطالعات و بررسی‌ها به این نتیجه برسیم که اثرات تخریبی بر منطقه دارد از سوی محیط زیست مخالفت خواهد شد.

وعده معاون استاندار برای شیرین سازی آب!

سید کریم موسوی فعال محیط زیست در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی گفته است: «بارها با معاون عمرانی استانداری جلسات متعددی داشتیم و صحبت کردیم ولی ایشان چندان روی خوشی به ما نشان نداد، علاوه بر آن با فرماندار دشتی نیز جلسات متعددی داشتیم که متاسفانه از معدن داران حمایت کردند.»

در اوسط اردیبهشت ماه امسال ستوده و زرین فر معاونین عمرانی و اقتصادی استانداری بوشهر شخصاً از محل بازدید کردند که البته مطالبه گران محلی پس از آگاهی از سفر مسؤولان به این منطقه در تنگه حضور پیدا کردند و دغدغه‌های خود برای چندمین بار به گوش آن‌ها رساندند.

یکی از دغدغه‌های این افراد استفاده شرکت بهره بردار از سفره‌های آب زیر زمینی بود که می‌تواند موجب خشک شدن چاه‌های اطراف شود. حتی کاهش ذخیره آب این منطقه که ۳۵ درصد آب شهرستان دشتی را تأمین می‌کند ممکن است تأمین آب آشامیدنی مردم را نیز دچار مشکل کند. ستوده در پاسخ به این مسائل وعده شیرین سازی آب را داد!

آتش‌سوزی پر ابهام در عمارت تاریخی "شیرینه"

تنها چند روز پس از این بازدید شب هنگام محوطه اطراف عمارت دچار آتش سوزی می‌شود درخت‌ها و پوشش سبز آن از بین می‌رود. ابعاد گوناگون این آتش سوزی هیچ‌گاه روشن نشد و عامل یا عوامل احتمالی رخ دادن این واقعه مشخص نشدند.

لازم به ذکر است که پس از پیگیری‌های متعدد و مطالبه مردمی شورای تأمین در برهه‌ای از زمان حکم توقف فعالیت معدن را می‌دهد اما پس از مدتی بنا به تشخیص مقام قضایی بر اساس اسناد و استعلامات موجود معدن مجدد آغاز به کار می‌کند.

تعطیلی سمن خانه نجوم بوشهر

در شهریور ۹۸ باز هم حاشیه‌ای دیگر مرتبط با پویش نجات بیرمی مطرح می‌شود و آن هم تعطیلی سمن خانه نجوم بوشهر که مربوط به یکی از لیدرهای پویش است. ستوده معاون استاندار که در برخی رسانه‌ها وی را حامی ادامه کار بهره بردار می‌نامند در این خصوص توضیحاتی ارائه می‌دهد: «در سفری که آقای مونسان به بوشهر داشتند، گفتند ما عمارتهای تاریخی که مربوط به دولت است و با بودجه دولت‌ترمیم می‌شود فقط به این منظور واگذار می‌کنیم که استفاده شود، یا اداره خودمان آنجا مستقر شود یا اینکه به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار می‌کنیم که بتواند جریان زندگی را در این عمارت ها زنده نگه دارد. ایشان تاکید داشت شب هم چراغ این عمارت‌ها روشن بماند.

خود میراث فرهنگی به من مراجعه کرده است که معاونت میراث در ساختمان گلشن که ساختمانی مخروبه است، مستقر است و می‌خواهیم عمارت گلشن را تخلیه نماییم که هم آسیب نبیند و هم اینکه مرمت کنیم، برای همین می‌خواهیم به عمارت مبارکی بیاییم ولی انجمن نجوم دو اتاق بزرگ آنجا را گرفته و اجازه کار به ما نمی‌دهند.

من گفتم که آیا نجوم در بحث فعالیت‌های سازمان‌های مرتبط با سازمان میراث مرتبط است؟ گفتند، نه؛ به لحاظ اینکه اگر ما سمنی داشته باشیم که ثبت رسمی باشد و فعالیت‌های آن مرتبط باشد، ما این اجازه را داریم که به آنها جا بدهیم.

خب اینها مراجعه نکردند و رفتند و شانتاژ کردند و موضوع را ربط دادند به معدن شیرینه و گفتند که ما با پیمانکار معدن شیرینه زد و بند کردیم و با این کار تلافی کردیم. اگر من در مدیریت استان دنبال تلافی باشم که سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.»

توضیحات مدیر کل صمت بوشهر

اما سید حسین حسینی یکشنبه همین هفته در نشست خبری به شفاف سازی پیرامون درباره معدن مرمریت هم جوار با عمارت شیرینه پرداخت. او می‌گوید: در سال ۱۳۷۴، مطالعات اکتشاف این معدن توسط معاون فلزات وقت سازمان علوم زمین کشور در شهرستان دشتی انجام شد. در سال ۱۳۸۱، معدن مرمریت مورد بحث‌های کنونی فعالان زیست محیطی، به بهره بردار واگذار شد اما از آنجا که بهره بردار نتوانسته بود در موعد مقرر، فعالیت‌های مربوط به استخراج را انجام دهد، مطابق با قوانین موجود صلب صلاحیت شد.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر می‌گوید: در سال ۱۳۸۴، سازمان محیط زیست استان بوشهر وقت طی نامه‌ای رسمی از وزارت صنایع و معادن وقت خواستار ارتقاء محدوده می‌کند که در این سال اداره کل صنایع و معادن محدوده شکار ممنوع خاییز را ۳۵/۵ (سی و پنج و نیم) کیلومتر اعلام می‌دارد و ضمن اعلام به سازمان میراث فرهنگی، موضوع را به شکلی مکتوب به وزارت صنایع عنوان می‌کند. در اینجا فقط بحث تعیین محدوده منطقه شکار ممنوع خائیز است.

مناقشه ادارات صمت و محیط زیست بر سر محدوده

وی ادامه می‌دهد: در ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۹۷، سازمان محیط زیست این محدوده را ۲۲۰ کیلومتر به جای ۳۵/۵ کیلومتر موجود اعلام می‌کند. این موضوع به مناقشه جدیدی بین وزارت صنعت، معدن، تجارت و سازمان محیط زیست در سال ۱۳۹۸ تبدیل شده به گونه‌ای که وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به نامه نگاری‌های رسمی به سازمان و سپس سازمان حفاظت محیط زیست می‌کند و خواستار اصلاح محدوده از ۲۲۰ کیلومتر به ۳۵/۵ کیلومتر قبلی می‌کند.

حسینی عنوان می‌کند: وزارت صمت معتقد است که سازمان حفاظت محیط زیست در موضوع محدوده، امانت داری نکرده که این موضوع سبب اختلاف و چالش شده است. برای رفع مشکل، وزارت صمت از طریق شورای عالی محیط زیست و مراجع قانونی دیگر پیگیر رفع این مشکل است. بر اساس ماده ۲۴ قانون معادن، اگر مجوزی برای فعالیت یک معدن به بهره بردار از طریق مراجع قانونی ارائه شد، اگر این معدن چند سال بعد به عنوان محدوده حفاظت شده قرار گرفت تا زمانی که ذخایری در این معدن وجود دارد، قانونا حق بهره بردار است که از آن استفاده کند و به بهانه ایجاد منطقه حفاظت شده نمی‌توان جلوی فعالیت آن معدن را گرفت مگر این که ذخایر آن معدن به پایان برسد.

شرکت سرمایه‌گذار مجوز قانونی دارد

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر ادامه می‌دهد: در خصوص معدن مرمریت، در سال ۹۷ همه استعلامات قانونی از سازمان آب منطقه‌ای استان بوشهر به عنوان متولی چاه‌های این منطقه، امور اراضی منابع طبیعی برای راه دسترسی، و سازمان میراث فرهنگی وقت انجام و همه این تشکیلات اداری، به استعلامات جواب مثبت داده و پس از آن و در دی ماه سال ۱۳۹۷، اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر اقدام به صدور مجوز قانونی برای بهره برداری از این معدن به بهره بردار که اهلیت آن نیز طی فرایند قانونی به اثبات رسیده بود، انجام شد.

حسینی می‌گوید: با شکایت اداره کل محیط زیست استان بوشهر، سال گذشته شورای تأمین استان بوشهر تا تعیین تکلیف، از ادامه کار سرمایه گذار معدن مرمریت دشتی جلوگیری کرد تا وضعیت این معدن پس از استعلامات از دستگاه‌های ذی‌ربط مشخص شود.

وی اظهار می‌کند: پس از اخذ مجوزها و استعلامات جدید که بر مبنای قضایی نیز بوده، شورای تأمین با ادامه فعالیت این معدن در شهرستان دشتی موافقت به عمل آورد اما طی ماه گذشته با مخالفت برخی دوست داران محیط زیست مواجه شده است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر افزود: بر اساس مستندات قانونی موجود، فعالیت بهره بردار معدن مرمریت شهرستان دشتی قانونی است و هیچ گونه کوتاهی و سهل انگاری توسط سازمان صمت (صنعت، معدن و تجارت) در استان بوشهر انجام نشده است.

نتیجه همه استعلامات مثبت بوده

حسینی می‌گوید: در پروانه بهره برداری، برداشت به شکل استخراج با سیم برش و بدون هر گونه عملیات انفجاری قیده شده و بهره بردار نیز متعهد به این نوع برداشت است ضمن این که راه دسترسی نیز باید بدون انفجار و تخریب محیط انجام شود؛ اگر قرار است که سرمایه گذاری در سطح استان بوشهر انجام شود باید به کار کارشناسی احترام گذاشت. وقتی یک سرمایه گذار وارد استان بوشهر می‌شود و از همه مراجع قانونی، استعلامات مثبت دریافت می‌کند و اهلیت آن نیز برای سازمان به اثبات می‌رسد، نباید رفتاری انجام دهیم که سرمایه گذار احساس امنیت سرمایه گذاری نداشته باشد و سرمایه خود را به استان دیگر منتقل کند.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر می‌گوید: اکنون شاهد ضرردهی بهره بردار معدن مرمریت شهرستان دشتی به دلیل یک سری اختلافات درون دستگاهی در سطح استان و کشور هستیم در حالی که ایشان دارای پروانه بهره برداری است که پیش از آن استعلامات و مجوزهای قانونی را اخذ کرده است و شایسته نیست با خاطر مشکلاتی که به ایشان ارتباط ندارد، این گونه دچار زیان و ضرر شود.

چه سرنوشتی در انتظار معدن مرمریت است؟

با این حال فعالیت دوباره بهره‌برداران معادن در منطقه "بیرمی" استان بوشهر موجب نگرانی و نارضایتی‌ اهالی منطقه و فعالان محیط زیست شده است. به اعتقاد مردم منطقه حیات وحش، منبع آب شرب و همچنین عمارت تاریخی موجود در این کوه با فعالیت دوباره معدن سنگ مرمریت از بین خواهند رفت.

مساله معدن مرمریت این روزها به چالش و کشمکش جدی بین محیط زیست و صنعت، معدن و تجارت چه در سطح استان و چه در سطح وزارتخانه تبدیل شده است و باید منتظر ماند و دید چه سرنوشتی در انتظار این موضوع است.

کد : 518

گروه : معدن

تاریخ : 5 سال پیش

پرینت

کپی لینک کوتاه