اما و اگرهای مواد خام

انتشار خبری مبنی بر اعمال محدودیت بر مشوق‌های صادراتی مواد خام و کالاهای واسطه‌ای، بحث‌های تازه‌ای را میان فعالان صنعتی آغاز کرده است. گفته می‌شود این محدودیت‌ها برای جلوگیری از خام‌فروشی، حمایت از تولید ملی و تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده اعمال خواهد شد.
حال این سوال مطرح می‌شود که ماده خام چیست؟ تا زمانی‌که تعریف دقیقی از ماده خام ارائه نشود نمی‌توان به آن استناد کرد. درواقع تعریف درست، دقیق و جامع از ماده خام گام نخست در اجرای مصوباتی است که در آنها از این تعاریف استفاده می‌شود.
اما این تعریف باید بر مبنای شرایط کشور باشد. یعنی تعریف علمی ماده خام برای وضعیت فعلی صنایع ما رهگشا نیست. بحث‌های متعددی درباره تعریف مواد خام می‌شود. در این میان، حتی عده‌ای اعتقاد دارند وقتی تیشه به سنگ معدنی بخورد، دیگر آن سنگ خام نیست چراکه روی آن عملیات فرآوری انجام شده است؛ بنابراین باید تعریفی جدید، بومی و کالایی از مواد خام ارائه دهیم.
به اعتقاد من برای آنکه محصولی را در رده مواد خام قرار دهیم، باید ۵ شرط را داشته باشد. نخست آنکه صنایع تکمیلی چرخه بعدی آن وجود داشته باشند. دوم آنکه خریدار آن ماده خام در داخل کشور وجود داشته باشد. در ادامه خریدار حاضر باشد آن ماده خام را در محدود قیمت جهانی خریداری کند. ضمن اینکه میزان خرید صنایع تکمیلی بعدی، میزان تولید و فروش آن ماده خام را پوشش و تضمین دهد. درنهایت نیز ترس از تغییر مصرف آن ماده خام، در کوتاه‌مدت در دسترس نباشد.
اگر این ۵ شرط یادشده موجود شد، حتی یگ گرم از این کالا نباید صادر شود. فرقی هم ندارد که سنگ باشد یا ماسه یا کنسانتره یاشمش فولاد یا آلومینیوم یا ورق یا حتی میلگرد و پروفیل و...
درواقع در شرایطی که ۵ شرط یادشده موجود باشند، کالای مورد بحث نیاز چرخه بعدی برای تکمیل آن است. صادرات آن باید خام‌فروشی تلقی شده و درنتیجه جلوی آن گرفته شود.
مدیرعامل گروه صنعتی سدید